Server Kürsü
Namaz Vakitleri

22 Cemâziye'l-Âhir 1446
23 December 2024
İmsak
06:47
Güneş
08:20
Öğle
13:08
İkindi
15:26
Akşam
17:47
Yatsı
19:14
Detaylı Arama

Allah’ı Zikredenlerin Derecesi

Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

Cuma Sohbetleri (MEC)

24 Zilka'de 1419 / 12.03.1999
AKRA- Mekke

İçerik

Ramazan’da İ’tikâfın Sevabı

Allah’ı Zikredenlerin Derecesi

Çocuklar Arasında Adalet

Kocanın ve Annenin Hakkı

Açıklama

Hocamız, Gönül dostumuz, Mürebbi'miz Prof. Dr. Mahmud Es’ad COŞAN’ın Ak-Radyo’da cuma günleri düzenli olarak konuşmalar yapmıştır. 31 Mart 1993’te başlayıp, vefatından önceki son cuma günü olan, 2 Şubat 2001’e kadar devam eden bu sohbetlerde, hocamız genellikle Râmûzül-Ehâdis’ten, bazen de Muhtârü’l-Ehâdis’ten veya Riyâzu’s-Sâlihîn’den bir miktar hadis-i şerif okuyup, izah etmiştir.

İçinde bulunulan zamanın, ayın, günlerin ihyâ edilmesiyle ilgili bilgiler vermiş ve hatırlatmalarda bulunmuştur. Ayrıca ülkemizi ve insanımızı ilgilendiren güncel konulara temas ettiği de görülmüştür.

Genellikle yurtdışında seyahatte olduğu için çoğu zaman bulunduğu yerden de bahsetmiştir.

Sekiz yıl içerisinde toplam 313 adet sohbet yapmışlardır.
Ramazan’da İ’tikâfın Sevabı, Allah’ı Zikredenlerin Derecesi, Çocuklar Arasında Adalet, Kocanın ve Annenin | gibi konu başlıkları içeren dini sohbet.
Tümünü Göster
İzledim/Dinledim, Hediyemi Al Hata Bildir/Öneride Bulun

Allah’ı Zikredenlerin Derecesi

Prof. Dr. Mahmud Es'ad COŞAN

Cuma Sohbetleri (MEC)

24 Zilka'de 1419 / 12.03.1999
AKRA- Mekke

İçerik

Ramazan’da İ’tikâfın Sevabı

Allah’ı Zikredenlerin Derecesi

Çocuklar Arasında Adalet

Kocanın ve Annenin Hakkı

Açıklama

Hocamız, Gönül dostumuz, Mürebbi'miz Prof. Dr. Mahmud Es’ad COŞAN’ın Ak-Radyo’da cuma günleri düzenli olarak konuşmalar yapmıştır. 31 Mart 1993’te başlayıp, vefatından önceki son cuma günü olan, 2 Şubat 2001’e kadar devam eden bu sohbetlerde, hocamız genellikle Râmûzül-Ehâdis’ten, bazen de Muhtârü’l-Ehâdis’ten veya Riyâzu’s-Sâlihîn’den bir miktar hadis-i şerif okuyup, izah etmiştir.

İçinde bulunulan zamanın, ayın, günlerin ihyâ edilmesiyle ilgili bilgiler vermiş ve hatırlatmalarda bulunmuştur. Ayrıca ülkemizi ve insanımızı ilgilendiren güncel konulara temas ettiği de görülmüştür.

Genellikle yurtdışında seyahatte olduğu için çoğu zaman bulunduğu yerden de bahsetmiştir.

Sekiz yıl içerisinde toplam 313 adet sohbet yapmışlardır.
Ramazan’da İ’tikâfın Sevabı, Allah’ı Zikredenlerin Derecesi, Çocuklar Arasında Adalet, Kocanın ve Annenin | gibi konu başlıkları içeren dini sohbet.
Tümünü Göster
İzledim/Dinledim, Hediyemi Al Hata Bildir/Öneride Bulun

Konuşma Metni

es-Selamü aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtüh. es-Selamü aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtüh.

Allah hepinizden razı olsun.Allah hepinizden razı olsun. Birinci hadîs-i şerîf, Râmûzü'l-ehâdîs'in birinci cildinin 74. sayfasından... Birinci hadîs-i şerîf, Râmûzü'l-ehâdîs'in birinci cildinin 74. sayfasından...

Taberânî kaydetmiş, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz, Hz. Ali Efendimiz'in oğluTaberânî kaydetmiş, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz, Hz. Ali Efendimiz'in oğlu Hz. Hüseyin Efendimiz'in babasından rivayet ettiğine göre buyurmuş ki; Hz. Hüseyin Efendimiz'in babasından rivayet ettiğine göre buyurmuş ki;

 İ'tikâfü aşrin fî Ramazân ke-hacceteyni ve umreteyn. İ'tikâfü aşrin fî Ramazân ke-hacceteyni ve umreteyn.

Çok müjdeli bir hadîs-i şerîf... Hikmetli ve anlamlı da... Hacdan ve umreden bahsediyor. Çok müjdeli bir hadîs-i şerîf... Hikmetli ve anlamlı da... Hacdan ve umreden bahsediyor.

Hac ve umre ne kadar sevaplı, kıymetli ibadetler...Hac ve umre ne kadar sevaplı, kıymetli ibadetler... Herkes can atıyor, gelmenin çeşitli çarelerini arıyor, "Para biriktirsem, gitsem!" diye temenni ediyor.Herkes can atıyor, gelmenin çeşitli çarelerini arıyor, "Para biriktirsem, gitsem!" diye temenni ediyor. Hacı teyzeler, hacı olamamış tzeler yanılıyor yakılıyor, yürekler güp güp atıyor...Hacı teyzeler, hacı olamamış tzeler yanılıyor yakılıyor, yürekler güp güp atıyor... "Ah nasip olsa da o mübarek yerlere gitsem, görsem,"Ah nasip olsa da o mübarek yerlere gitsem, görsem, o ziyaretleri yapsam!" diye insanlar temenni ediyorlar. Hac ve umre çok kıymetli! o ziyaretleri yapsam!" diye insanlar temenni ediyorlar.

Hac ve umre çok kıymetli!

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyuruyor ki; Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz buyuruyor ki;

İ'tikâfü aşrin fî Ramazân. "Ramazan'da on günlük itikâf..." Neymiş? İ'tikâfü aşrin fî Ramazân. "Ramazan'da on günlük itikâf..."

Neymiş?

Ke-hacceteyn. "İki hac gibidir." Ve umreteyn. "Ve iki umre gibidir." Bu çok büyük bir müjde! Ke-hacceteyn. "İki hac gibidir." Ve umreteyn. "Ve iki umre gibidir."

Bu çok büyük bir müjde!

 Ramazan orucu farzdır.Ramazan orucu farzdır. Ramazan, müslümanların oruç tutma ayıdır, herkes biliyor.Ramazan, müslümanların oruç tutma ayıdır, herkes biliyor. Minarelerde kandiller yanıyor.Minarelerde kandiller yanıyor. İstanbul'un sokakları, camileri, geceleri, gündüzleri Ramazanlaşıyor, değişiyor, güzel bir hâl oluyor.İstanbul'un sokakları, camileri, geceleri, gündüzleri Ramazanlaşıyor, değişiyor, güzel bir hâl oluyor. İnsanlar ibadetine düşkün oluyorlar, Kur'an'a sarılıyorlar,İnsanlar ibadetine düşkün oluyorlar, Kur'an'a sarılıyorlar, camilere koşuyorlar, teravihler kılıyorlar, vaazlar dinliyorlar... vs. camilere koşuyorlar, teravihler kılıyorlar, vaazlar dinliyorlar... vs.

 Bir de Ramazan'ın son on gününde Efendimiz itikâf eylemiş, hep devam etmiş. İtikâf etmek ne demek? Bir de Ramazan'ın son on gününde Efendimiz itikâf eylemiş, hep devam etmiş.

İtikâf etmek ne demek?

Bir insanın ibadet kastıyla camiye gelip orada kalması,Bir insanın ibadet kastıyla camiye gelip orada kalması, gece gündüz orada yatması, hatta camiden dışarıya çıkmaması, kendisini ibadete tam bağlaması...gece gündüz orada yatması, hatta camiden dışarıya çıkmaması, kendisini ibadete tam bağlaması... Artık evine de gitmiyor, hep camide kalıyor; buna itikâf deniliyor. Artık evine de gitmiyor, hep camide kalıyor; buna itikâf deniliyor. İbadet maksadıyla camide kalmak hatta camiden dışarı çıkmamak, uyuyacaksa bile camide uyumak... İbadet maksadıyla camide kalmak hatta camiden dışarı çıkmamak, uyuyacaksa bile camide uyumak...

 Ramazan'ın son on gününde Peygamber Efendimiz'in itikâf etmesiRamazan'ın son on gününde Peygamber Efendimiz'in itikâf etmesi ve bunu tavsiye etmesi hadîs-i şerîflerle kesin ve kuvvetli bir sünnet. Ama sünnet-i kifâye...ve bunu tavsiye etmesi hadîs-i şerîflerle kesin ve kuvvetli bir sünnet. Ama sünnet-i kifâye... Herkesin itikâf etmesi lazım ama bir beldede birkaç kişi itikâf sünnetini yaparsa kimseye sorumluluk yok.Herkesin itikâf etmesi lazım ama bir beldede birkaç kişi itikâf sünnetini yaparsa kimseye sorumluluk yok. Peygamber Efendimiz'in sünnetine uyuluyor, emri tutuluyor, tavsiyesi muteber,Peygamber Efendimiz'in sünnetine uyuluyor, emri tutuluyor, tavsiyesi muteber, geçerli, müslümanlar uyanık, Efendimiz'in yolunca yürüyorlar; tamam! geçerli, müslümanlar uyanık, Efendimiz'in yolunca yürüyorlar; tamam!

Kimse itikâf yapmazsa yani Ramazan'ın son on gününde evini bırakıp da camiye gelipKimse itikâf yapmazsa yani Ramazan'ın son on gününde evini bırakıp da camiye gelip camide yatıp kalkmak, ibadet etmek suretiyle itikâf vazifesini yapmazsa ne oluyor? camide yatıp kalkmak, ibadet etmek suretiyle itikâf vazifesini yapmazsa ne oluyor?

O beldenin bütün müslümanları sorumlu oluyor. "Sizi gayretsizler! Sizi tembeller! Sizi kusurlular!O beldenin bütün müslümanları sorumlu oluyor. "Sizi gayretsizler! Sizi tembeller! Sizi kusurlular! Siz Peygamber Efendimiz'in sünnetini yapmıyorsunuz, Ramazan'da itikâf etmiyorsunuz!.." diyeSiz Peygamber Efendimiz'in sünnetini yapmıyorsunuz, Ramazan'da itikâf etmiyorsunuz!.." diye oradaki müslümanların hepsi sorumlu oluyor. oradaki müslümanların hepsi sorumlu oluyor.

Ama bir kişi kalkar da itikâfa girerse, o beldenin öteki müslümanlarından sorumluluk kalkıyor.Ama bir kişi kalkar da itikâfa girerse, o beldenin öteki müslümanlarından sorumluluk kalkıyor. Buna sünnet-i kifâye deniliyor. Birkaç tanesinin itikâf etmesi kifâyet ediyor, kâfi geliyor.Buna sünnet-i kifâye deniliyor. Birkaç tanesinin itikâf etmesi kifâyet ediyor, kâfi geliyor. Ötekiler de sorumluluktan yakayı kurtarmış oluyorlar. Ötekiler de sorumluluktan yakayı kurtarmış oluyorlar.

 Herkesin bu güzel ibadeti tatması güzel bir şey... Herkesin bu güzel ibadeti tatması güzel bir şey...

Hz. Ali Efendimiz'den, oğlu Hz. Hüseyin'in rivayet ettiği bu hadîs-i şerîf deHz. Ali Efendimiz'den, oğlu Hz. Hüseyin'in rivayet ettiği bu hadîs-i şerîf de işi bir kat daha gözümüzde canlandırdı. işi bir kat daha gözümüzde canlandırdı. Gerçi Ramazan geçti, şimdi de hac mevsimi ama ikisini birbirine bağlıyor... Gerçi Ramazan geçti, şimdi de hac mevsimi ama ikisini birbirine bağlıyor...

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz bu hadîs-i şerîfinde; "Ramazan'da on günlük itikâf,Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz bu hadîs-i şerîfinde; "Ramazan'da on günlük itikâf, iki hac ve umre yapmak kadar sevaptır." buyurdu. iki hac ve umre yapmak kadar sevaptır." buyurdu.

 O zaman ne yapacağız? Hemen kâğıdı kalemi elimize alacağız, yazacağız; O zaman ne yapacağız?

Hemen kâğıdı kalemi elimize alacağız, yazacağız;

"Önümüzdeki sene Ramazan'ın son on gününde ben de Peygamber Efendimiz'in bu çok tavsiye ettiği"Önümüzdeki sene Ramazan'ın son on gününde ben de Peygamber Efendimiz'in bu çok tavsiye ettiği itikâf sünnetini yerine getireyim!" diye şimdiden niyetleneceğiz. "Daha sekiz ay var..." itikâf sünnetini yerine getireyim!" diye şimdiden niyetleneceğiz.

"Daha sekiz ay var..."

 Olsun! Sekiz ay da olsa, insan niyeti önceden yaparsa,Olsun! Sekiz ay da olsa, insan niyeti önceden yaparsa, "Ben inşaallah böyle yapacağım!" diye gönlüne yazar, yerleştirirse, iyi olur. "Ben inşaallah böyle yapacağım!" diye gönlüne yazar, yerleştirirse, iyi olur.

Dış ülkelerde gezerken çok yeni şeyler görüyorum, çok ibretler alıyorum, istifade ediyorum.Dış ülkelerde gezerken çok yeni şeyler görüyorum, çok ibretler alıyorum, istifade ediyorum. Türkiye'de de yayılmıştır.Türkiye'de de yayılmıştır. Bir kartona, bir kâğıda veyahut ajanda şeklindeki takvim defterlerinin başındaki bir-iki sayfasına, Bir kartona, bir kâğıda veyahut ajanda şeklindeki takvim defterlerinin başındaki bir-iki sayfasına, year planning "senenin planlaması" diye bütün günleri ve ayları bir bakışta görebileceğinizyear planning "senenin planlaması" diye bütün günleri ve ayları bir bakışta görebileceğiniz bir sayfasına yılın hangi gününde ne yapacağını önceden yazıyorsun.bir sayfasına yılın hangi gününde ne yapacağını önceden yazıyorsun. O daima asıl meseleleri senin gözünün önünde tutuyor. O daima asıl meseleleri senin gözünün önünde tutuyor.

"Yılın şu ayında hacca gideceğim!" "Şu zamanda filancanın doğumu var, onu kutlayacağım.""Yılın şu ayında hacca gideceğim!" "Şu zamanda filancanın doğumu var, onu kutlayacağım." "Filancaya tebrik yazacağım." "Hanıma söz vermiştim, şu olacak..." diye "Filancaya tebrik yazacağım." "Hanıma söz vermiştim, şu olacak..." diye senenin ilerideki günlerinde ne yapacaklarının planını, tasarımını, senenin ilerideki günlerinde ne yapacaklarının planını, tasarımını, düşündüğünü yazdığı kağıtlar, satırlar, sayfalar oluyor... düşündüğünü yazdığı kağıtlar, satırlar, sayfalar oluyor...

Bu defter şeklindeki, ajanda dedikleri takvimlerde; Bu defter şeklindeki, ajanda dedikleri takvimlerde;

Hatta kocaman kartonlara basıp harita asar gibi duvarlara da asıyorlar.Hatta kocaman kartonlara basıp harita asar gibi duvarlara da asıyorlar. Müesseselerde müdürler kocaman kocaman yazıyor,Müesseselerde müdürler kocaman kocaman yazıyor, icabında önemine göre bazı yeri yeşil, bazı yeri kırmızı boyuyor.icabında önemine göre bazı yeri yeşil, bazı yeri kırmızı boyuyor. Duvarda karton şeklinde de oluyor.Duvarda karton şeklinde de oluyor. Masasının üstüne, camın altına da koyuyor; orada her zaman bakıp görebiliyor. Masasının üstüne, camın altına da koyuyor; orada her zaman bakıp görebiliyor.

 Öyle veya böyle, önümüzdeki Ramazan'ın son on gününde itikâfa gayret edin,Öyle veya böyle, önümüzdeki Ramazan'ın son on gününde itikâfa gayret edin, niyet edin, aklınıza yerleştirin! niyet edin, aklınıza yerleştirin! Çünkü "İki hac ve iki umre sevabı var." diye Peygamber Efendimiz söylemiş de,Çünkü "İki hac ve iki umre sevabı var." diye Peygamber Efendimiz söylemiş de, Hz. Hüseyin Efendimiz de Hz. Ali radıyallahu anh Efendimiz'den duymuş Hz. Hüseyin Efendimiz de Hz. Ali radıyallahu anh Efendimiz'den duymuş ve Taberânî kitabına yazmış; ne kadar güzel!.. ve Taberânî kitabına yazmış; ne kadar güzel!..

 Bunu güzel bir levha haline getirip, bastırıp dağıtmak lazım ki millet Ramazan'ın son on günündeBunu güzel bir levha haline getirip, bastırıp dağıtmak lazım ki millet Ramazan'ın son on gününde evinden ayrılıp camilerde yatıp kalkıp, biraz garibanlığı tatsın, biraz ibadetin zevkini alsın.evinden ayrılıp camilerde yatıp kalkıp, biraz garibanlığı tatsın, biraz ibadetin zevkini alsın. Geceleyin Cenâb-ı Hakk'a tazarru ve niyaz etmenin, münâcaat etmenin, yalvarıp yakarmanın;Geceleyin Cenâb-ı Hakk'a tazarru ve niyaz etmenin, münâcaat etmenin, yalvarıp yakarmanın; yakarışın, ağlayışın, gözyaşı döküşün lezzetini kavrasın; bu sevapları kazansın! yakarışın, ağlayışın, gözyaşı döküşün lezzetini kavrasın; bu sevapları kazansın!

 İki hac ve iki umre! Hacceteyn ve umreteyn. "Sanki iki hac ve iki umre yapmış gibi sevap kazanır." İki hac ve iki umre! Hacceteyn ve umreteyn. "Sanki iki hac ve iki umre yapmış gibi sevap kazanır."

Bir şeyi hatırlatmak istiyorum: Bir şeyi hatırlatmak istiyorum:

Cenâb-ı Mevlâ bir insanın bir güzel jestini, tavrını, amelini, davranışını, çıkışını,Cenâb-ı Mevlâ bir insanın bir güzel jestini, tavrını, amelini, davranışını, çıkışını, sözünü beğenirse, severse; sırf ondan bile cennete sokabilir.sözünü beğenirse, severse; sırf ondan bile cennete sokabilir. Ama sevmediği tarzda olursa, kulun bazen bir ömrünün ibadetini bile hiçe sayar.Ama sevmediği tarzda olursa, kulun bazen bir ömrünün ibadetini bile hiçe sayar. Ramazan'ını, haccını, ömründeki ibadetleri kabul etmez... Ramazan'ını, haccını, ömründeki ibadetleri kabul etmez...

Çünkü bir kusuru, bir çürük tarafı vardır; kafasında bir yamukluk, çarpıklık,Çünkü bir kusuru, bir çürük tarafı vardır; kafasında bir yamukluk, çarpıklık, itikadında bir bozukluk vardır... Böyle şeyler olabilir. itikadında bir bozukluk vardır... Böyle şeyler olabilir.

 Onun için yaptığımız ibadetlere gurur duymamalı, aldanmamalı, mağrur olmamalıyız.Onun için yaptığımız ibadetlere gurur duymamalı, aldanmamalı, mağrur olmamalıyız. "Bizi kurtarırsa Cenâb-ı Hakk'ın rahmeti, lütfu, merhameti, acıması kurtarır."Bizi kurtarırsa Cenâb-ı Hakk'ın rahmeti, lütfu, merhameti, acıması kurtarır. Lütfederse kurtuluruz yoksa bizim ibadetlerimizi teraziye koysak beş para etmez. Lütfederse kurtuluruz yoksa bizim ibadetlerimizi teraziye koysak beş para etmez. Terazide bir göz nimetinin, bir kulak nimetinin, bir akıl nimetinin bedeli olamaz.Terazide bir göz nimetinin, bir kulak nimetinin, bir akıl nimetinin bedeli olamaz. Ömrümüzce yaptığımız ibadetleri bir kefeye koysak,Ömrümüzce yaptığımız ibadetleri bir kefeye koysak, Allah'ın bir nimetinin karşılığı olmaz." diye tevazuyu elden bırakmamalıyız. Allah'ın bir nimetinin karşılığı olmaz." diye tevazuyu elden bırakmamalıyız.

İbadete de aşkımız, şevkimiz çok olmalı!.. Ne güzel insanın sevdiği ile baş başa olması!..İbadete de aşkımız, şevkimiz çok olmalı!.. Ne güzel insanın sevdiği ile baş başa olması!.. Ne kadar güzel bir şey!.. İşte Ramazan'ın son on gününde de, kul sevdiği ile başbaşa oluyor. Ne kadar güzel bir şey!.. İşte Ramazan'ın son on gününde de, kul sevdiği ile başbaşa oluyor.

Tabii 10 gün, herkesin yapabildiği bir şey. Hac ve umre herkese nasip olmuyor.Tabii 10 gün, herkesin yapabildiği bir şey. Hac ve umre herkese nasip olmuyor. Fukarâya nasip olmuyor, çünkü parası yetmiyor.Fukarâya nasip olmuyor, çünkü parası yetmiyor. Hacca gidebilmek için hükümetin koyduğu şartlar var, parası olsa bile onları aşamayan gidemiyor.Hacca gidebilmek için hükümetin koyduğu şartlar var, parası olsa bile onları aşamayan gidemiyor. Veyahut Suud'un koyduğu sınırlar, şartlar var; Suud vize vermezse, gidilmiyor. Veyahut Suud'un koyduğu sınırlar, şartlar var; Suud vize vermezse, gidilmiyor.

 Hac ve umre kolay olmuyor. Masraf, zahmet, zaman istiyor.Hac ve umre kolay olmuyor. Masraf, zahmet, zaman istiyor. Haccın yılın belli bir zamanında oluşu, her zaman olmayışı var...Haccın yılın belli bir zamanında oluşu, her zaman olmayışı var... İnsan o kadar ay daha yaşayacak mı yaşamayacak mı meselesi var... İnsan o kadar ay daha yaşayacak mı yaşamayacak mı meselesi var...

 Ramazan'ın son on günü garibanların da, fukarânın da herkesin elinde bir fırsat...Ramazan'ın son on günü garibanların da, fukarânın da herkesin elinde bir fırsat... Demek ki itikâfı yapmaya çalışmalı!Demek ki itikâfı yapmaya çalışmalı! Biraz mârifetullâhı, nefisle cihat etmeyi, mânevî halleri, zikrin, ibadetin lezzetini tanımalı!.. Biraz mârifetullâhı, nefisle cihat etmeyi, mânevî halleri, zikrin, ibadetin lezzetini tanımalı!..

 Aynı sayfanın aşağı tarafında çok kısa bir hadîs-i şerîf var.Aynı sayfanın aşağı tarafında çok kısa bir hadîs-i şerîf var. Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem,Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem, Ebû Saîd el-Hudrî radıyallahu anh hazretlerinin rivayet ettiğine göre buyurmuş ki. Ebû Saîd el-Hudrî radıyallahu anh hazretlerinin rivayet ettiğine göre buyurmuş ki.

 A'zamü'n-nâsi dereceten ez-zâkirûne'llâhe. A'zamü'n-nâsi dereceten ez-zâkirûne'llâhe.

A'zam, "en büyük" demek. A'zamü'n-nâsi. "İnsanların en büyüğü." Hangi bakımdan? A'zam, "en büyük" demek. A'zamü'n-nâsi. "İnsanların en büyüğü."

Hangi bakımdan?

Dereceten. "Mânevî rütbe ve derece bakımından." Dereceten. "Mânevî rütbe ve derece bakımından."

Böyle üstün olmasının sebebi o.Böyle üstün olmasının sebebi o. Ne cihetten en büyük? Derece cihetinden en büyük... Ne cihetten en büyük?

Derece cihetinden en büyük...

"İnsanların derece cihetinden, derece yönünden, derecesi bakımından;"İnsanların derece cihetinden, derece yönünden, derecesi bakımından; mânevî rütbesi bakımından en büyük olanı kimlerdir?" mânevî rütbesi bakımından en büyük olanı kimlerdir?"

Ez-zâkirûna'llâhe. Allah mef'ul olduğu için üstün okunacak; "Allah'ı zikredenlerdir." Ez-zâkirûna'llâhe. Allah mef'ul olduğu için üstün okunacak; "Allah'ı zikredenlerdir."

Allah'ı zikredenler dereceten en yüksektir.Allah'ı zikredenler dereceten en yüksektir. En yüksek dereceli olanlar Yunus Emreler'dir, Mevlânâlar'dır,En yüksek dereceli olanlar Yunus Emreler'dir, Mevlânâlar'dır, İbrâhim-i Hakkılar'dır, İsmâil-i Bursevîler'dir...İbrâhim-i Hakkılar'dır, İsmâil-i Bursevîler'dir... Mübarek, sevdiğimiz Abdülehad-ı Nûrî hazretleridir, Aziz Mahmûd-ı Hüdâyî hazretleridir... vs. Mübarek, sevdiğimiz Abdülehad-ı Nûrî hazretleridir, Aziz Mahmûd-ı Hüdâyî hazretleridir... vs.

Neden? Hadîs-i şerîfte böyle buyuruyor da ondan. Neden?

Hadîs-i şerîfte böyle buyuruyor da ondan.

Erbâb-ı tarikat, erbâb-ı tasavvuf; nefsi terbiye etmek, sâfîleşmek, edepliErbâb-ı tarikat, erbâb-ı tasavvuf; nefsi terbiye etmek, sâfîleşmek, edepli ve ihlâslı bir müslüman olmak yoluna girmiş olan, buna önem veren insanlar...ve ihlâslı bir müslüman olmak yoluna girmiş olan, buna önem veren insanlar... Allah'ı çok anıp, hatırlayıp, hatırından çıkarmayıp Allah'ın rızasını kazanmak için dili zikirli,Allah'ı çok anıp, hatırlayıp, hatırından çıkarmayıp Allah'ın rızasını kazanmak için dili zikirli, eli tesbihli olan ve gece gündüz Cenâb-ı Hakk'ı zikredenlerdir.eli tesbihli olan ve gece gündüz Cenâb-ı Hakk'ı zikredenlerdir. Zaman zaman inançlarımızdaki çarpıklıkları, halkımızdaki yanlış kanaatleri dile getiriyorum. Zaman zaman inançlarımızdaki çarpıklıkları, halkımızdaki yanlış kanaatleri dile getiriyorum.

Ne münasebetle? Ne münasebetle?

 Kur'a ile hadis kitabından bir sayfayı açıyoruz, karşımıza bir hadîs-i şerîf geliyor, onu izah ederken...Kur'a ile hadis kitabından bir sayfayı açıyoruz, karşımıza bir hadîs-i şerîf geliyor, onu izah ederken... Doğrudan doğruya herhangi bir sözü söyleyen insana düşmanlığımız yok.Doğrudan doğruya herhangi bir sözü söyleyen insana düşmanlığımız yok. Kendi kendimize bir şeyi iddia ettiğimiz, bir şeyi boş yere savunmamız da yok...Kendi kendimize bir şeyi iddia ettiğimiz, bir şeyi boş yere savunmamız da yok... Açıyoruz hadis kitabını, karşımıza hadîs-i şerîfler geliyor;Açıyoruz hadis kitabını, karşımıza hadîs-i şerîfler geliyor; "Peygamber Efendimiz'in sözleridir." diye okuyoruz. "Peygamber Efendimiz'in sözleridir." diye okuyoruz.

Bunları okurken de, "Kim rivayet etmiş?" diye râvisini de bazen zikrediyoruz, o da tatlı oluyor.Bunları okurken de, "Kim rivayet etmiş?" diye râvisini de bazen zikrediyoruz, o da tatlı oluyor. "Hz. Ali Efendimiz rivayet etmiş, Hz. Hüseyin Efendimiz rivayet etmiş." deyince,"Hz. Ali Efendimiz rivayet etmiş, Hz. Hüseyin Efendimiz rivayet etmiş." deyince, o mübarek insanların adını duyunca sevincimizden yüreğimiz ağzımıza geliyor. o mübarek insanların adını duyunca sevincimizden yüreğimiz ağzımıza geliyor.

Türkiye'de onları seven, "Ben Alevîyim." diyen nice kardeşler var. Türkiye'de onları seven, "Ben Alevîyim." diyen nice kardeşler var.

Bunları okurken bir de karşımıza geliyor ki, "Müslümanların derece bakımından en yükseği,Bunları okurken bir de karşımıza geliyor ki, "Müslümanların derece bakımından en yükseği, Allah'ı zikredenler..." O halde demek ki zikretmek sevapmış, zikredenler en iyi müslümanlarmış.Allah'ı zikredenler..." O halde demek ki zikretmek sevapmış, zikredenler en iyi müslümanlarmış. Bu, halkın üzerinde yanlış bir kanaati siliyor. Bu, halkın üzerinde yanlış bir kanaati siliyor.

 Halk tesbihliye, zikir erbabına, tasavvuf erbabına, nefisle cihat edene kızıyor.Halk tesbihliye, zikir erbabına, tasavvuf erbabına, nefisle cihat edene kızıyor. Gerçi hepsine kızmıyor, eskileri seviyor.Gerçi hepsine kızmıyor, eskileri seviyor. Yunus'u Alevîsi Sünnîsi bütün kardeşlerimiz seviyor; Mevlânâ'yı herkes seviyor vs...Yunus'u Alevîsi Sünnîsi bütün kardeşlerimiz seviyor; Mevlânâ'yı herkes seviyor vs... Çeşitli yönlerden ufak tefek muhalifleri olanlar çıkabiliyor.Çeşitli yönlerden ufak tefek muhalifleri olanlar çıkabiliyor. Ama sonuç itibariyle onlar seviliyor da yirminci yüzyıla gelinceAma sonuç itibariyle onlar seviliyor da yirminci yüzyıla gelince gazeteler, dergiler, televizyonlar ateş püskürüyorlar. gazeteler, dergiler, televizyonlar ateş püskürüyorlar.

Dengeli ve ölçülü tenkit her zaman yapılır. İyi bir insanın da kusurlu tarafları olur.Dengeli ve ölçülü tenkit her zaman yapılır. İyi bir insanın da kusurlu tarafları olur. "Şu kusurunu düzelt!" diye söyleriz, düzeltir."Şu kusurunu düzelt!" diye söyleriz, düzeltir. Ama kusuru olmadan veyahut küçük kusuru büyük göstererek, büyük meziyetleri küçültüpAma kusuru olmadan veyahut küçük kusuru büyük göstererek, büyük meziyetleri küçültüp gözden saklayarak konuşmak doğru ve insaflıca konuşma değil. gözden saklayarak konuşmak doğru ve insaflıca konuşma değil.

 İnsaflı konuşmak gerekirse, nefsinin arzularını engellemeye çalışan, Allah'ı anan,İnsaflı konuşmak gerekirse, nefsinin arzularını engellemeye çalışan, Allah'ı anan, Allah'tan korkan, takvâ ehli olan, günahlardan kaçınan, sevapları işlemeye çalışan,Allah'tan korkan, takvâ ehli olan, günahlardan kaçınan, sevapları işlemeye çalışan, insanlara iyilik etmeye çalışan insanlar daha kıymetli olmalı!.. Ama öyle değil...insanlara iyilik etmeye çalışan insanlar daha kıymetli olmalı!..

Ama öyle değil... Sanki hasım, sanki düşman, sanki çok yanlış yoldalar, sanki İslâm'ı bozmuşlar... Böyle diyenler var.Sanki hasım, sanki düşman, sanki çok yanlış yoldalar, sanki İslâm'ı bozmuşlar... Böyle diyenler var. Kendisi lise mezunu, İslâm'la ilgili bilgisi yok, Arapça'sı yok; bir elinde sigara, bir elinde kalem;Kendisi lise mezunu, İslâm'la ilgili bilgisi yok, Arapça'sı yok; bir elinde sigara, bir elinde kalem; "Tasavvuf başka şeydir, İslâm başka şeydir."Tasavvuf başka şeydir, İslâm başka şeydir. Bunlar İslâm'ı bozmuşlar, İslâm'ın dışındalar..." filan deyiveriyorlar. Bunlar İslâm'ı bozmuşlar, İslâm'ın dışındalar..." filan deyiveriyorlar.

 Buyursunlar, hadîs-i şerîfleri okusunlar!Buyursunlar, hadîs-i şerîfleri okusunlar! Bir kısmı hadîs-i şerîflere de itiraz ediyor. Buyursunlar Kur'ân-ı Kerîm'e!.. Bir kısmı hadîs-i şerîflere de itiraz ediyor. Buyursunlar Kur'ân-ı Kerîm'e!..

Kur'ân-ı Kerîm'e de itirazın var mı? Kur'ân-ı Kerîm'e de itirazın var mı?

 Ona itiraz edemez. Çünkü, "Müslümanım!" diyor. İtiraz ederse İslâm'dan çıkar. Ona itiraz edemez. Çünkü, "Müslümanım!" diyor. İtiraz ederse İslâm'dan çıkar.

Kur'ân-ı Kerîm'de, âyet-i kerîmelerde ne deniliyor? "Allah'ı çok zikredin!" deniliyor. Mesela; Kur'ân-ı Kerîm'de, âyet-i kerîmelerde ne deniliyor?

"Allah'ı çok zikredin!" deniliyor. Mesela;

 Yâ eyyühellezîne âmenü'z-kürullâhe zikran kesîrâ.Yâ eyyühellezîne âmenü'z-kürullâhe zikran kesîrâ. "Ey iman edenler, Allah'ı çok çok zikredin." Ve sebbihûhu bükraten ve esîlâ. "Ey iman edenler, Allah'ı çok çok zikredin." Ve sebbihûhu bükraten ve esîlâ.

Demek ki Allah'ı zikretmek bid'at değilmiş.Demek ki Allah'ı zikretmek bid'at değilmiş. İslâm'a sonradan Hint'ten, Yemen'den, İskenderiye felsefesinden, Neoplatonizmden İslâm'a sonradan Hint'ten, Yemen'den, İskenderiye felsefesinden, Neoplatonizmden -yeni Eflâtunculuk- veya Hint Budizm'inden veyahut şuradan buradan girmiş değilmiş.-yeni Eflâtunculuk- veya Hint Budizm'inden veyahut şuradan buradan girmiş değilmiş. Hadislerden çıkma, Peygamber Efendimiz'in sözlerinden alınma, dinin özü, esasıymış.Hadislerden çıkma, Peygamber Efendimiz'in sözlerinden alınma, dinin özü, esasıymış. Kur'an'ın âyetleri, Peygamber Efendimiz'in mübarek sözleri, hadîs-i şerîfleriymiş. Buna seviniyorum. Kur'an'ın âyetleri, Peygamber Efendimiz'in mübarek sözleri, hadîs-i şerîfleriymiş.

Buna seviniyorum.

Neden? Böylece yaygın yanlışlıklar belki düzelir.Neden?

Böylece yaygın yanlışlıklar belki düzelir. Hatalı olanlar bizim sözümüzü dinlerlerse, "Bu hadîs-i şerîfmiş, demek böyleymiş." diyeHatalı olanlar bizim sözümüzü dinlerlerse, "Bu hadîs-i şerîfmiş, demek böyleymiş." diye belki kendilerini düzeltirler diye hoşuma gidiyor. belki kendilerini düzeltirler diye hoşuma gidiyor.

Bizim maksadımız, onu bunu tenkit etmek değil.Bizim maksadımız, onu bunu tenkit etmek değil. Tabii haksız bir sözü de karşılıksız bırakmak uygun olmaz, onu da söylemek,Tabii haksız bir sözü de karşılıksız bırakmak uygun olmaz, onu da söylemek, "Sen yanılıyorsun!" demek lazım! "Sen yanılıyorsun!" demek lazım!

 Bazen Ramazan'da, mübarek günlerde, herkesin dinî duygular içinde mest yaşadığı zamanda,Bazen Ramazan'da, mübarek günlerde, herkesin dinî duygular içinde mest yaşadığı zamanda, müslümanın Ramazan'ını zehir ediyorlar. müslümanın Ramazan'ını zehir ediyorlar. İslâm'a, imana, itikada, tarihimize, mezhebimize hücum; İmâm-ı Âzam'ımıza sataşma,İslâm'a, imana, itikada, tarihimize, mezhebimize hücum; İmâm-ı Âzam'ımıza sataşma, Peygamber Efendimiz'e dil uzatma... Bunlar insanı küfre götüren, dine imana sığmayan şeyler... Peygamber Efendimiz'e dil uzatma... Bunlar insanı küfre götüren, dine imana sığmayan şeyler...

 Duyuyorum, hayretler içinde kalıyorum.Duyuyorum, hayretler içinde kalıyorum. Böyle insanlar varmış. "Var, ben gördüm, duydum." diyen insanlardan duyunca; Böyle insanlar varmış. "Var, ben gördüm, duydum." diyen insanlardan duyunca; "Allah Allah, böyle insanlar da varmış!" diye ağzım açık kalıyor, hayret ediyorum."Allah Allah, böyle insanlar da varmış!" diye ağzım açık kalıyor, hayret ediyorum. Allah insanı şaşırtmasın. Şaşırttı mı, gerçekleri tamamen çarpıtıyor. Allah insanı şaşırtmasın. Şaşırttı mı, gerçekleri tamamen çarpıtıyor. Şeytan ona kötü şeyleri; kumarı, içkiyi, flörtü, kötü yollarda eğlenmeyi iyi gösteriyor.Şeytan ona kötü şeyleri; kumarı, içkiyi, flörtü, kötü yollarda eğlenmeyi iyi gösteriyor. İbadeti, zikri, Kur'an'ı, tesbihi, seccadeyi, Ramazan'ı, haccı vesaireyi kötü gösteriyor. İbadeti, zikri, Kur'an'ı, tesbihi, seccadeyi, Ramazan'ı, haccı vesaireyi kötü gösteriyor.

 "Hacca ne gidiyorsun, pis Arap'a paranı mı yedireceksin?" "Hacca ne gidiyorsun, pis Arap'a paranı mı yedireceksin?"

Bu sözler yazılmıştır, çizilmiştir, söylenmiştir; hepimiz duymuşuzdur. Öyle değil... Bu sözler yazılmıştır, çizilmiştir, söylenmiştir; hepimiz duymuşuzdur.

Öyle değil...

 "Canım ne diye her sefer hacca gidiyorsun? Gitme, sonra şurada mektep yaptır!" vs... "Canım ne diye her sefer hacca gidiyorsun? Gitme, sonra şurada mektep yaptır!" vs...

 Zaten mektepleri, çeşmeleri, hayırları yaptıran, hacı babalar...Zaten mektepleri, çeşmeleri, hayırları yaptıran, hacı babalar... Hepsini bir incelersen, bakıyorsun ki memleketimizdeki hayrât ü hasenâtın sahipleriHepsini bir incelersen, bakıyorsun ki memleketimizdeki hayrât ü hasenâtın sahipleri hep zaten hacca gitmiş, dindar insanlar... Çünkü o fedakârlık yapıyor. hep zaten hacca gitmiş, dindar insanlar... Çünkü o fedakârlık yapıyor.

Ötekisinin milyarları, trilyonları oluyor, 50-60 tane dairesi oluyor; bir tanesini hak yola veremiyor.Ötekisinin milyarları, trilyonları oluyor, 50-60 tane dairesi oluyor; bir tanesini hak yola veremiyor. Allah 50 daire vermiş; bir tanesini hayra, fakir çocuklara, filanca hayır vakfına veremiyor.Allah 50 daire vermiş; bir tanesini hayra, fakir çocuklara, filanca hayır vakfına veremiyor. Yapan yine dindar insan... Yapan yine dindar insan...

 Bu da çok hoşumuza giden kısa bir hadîs-i şerîf... Hattat kardeşlerimiz yazabilirler.Bu da çok hoşumuza giden kısa bir hadîs-i şerîf... Hattat kardeşlerimiz yazabilirler. Duvarlara, herkesin gözünün önünde güzel zînet olur: Duvarlara, herkesin gözünün önünde güzel zînet olur:

 A'zamü'n-nâsi dereceten ez-zâkirûne'llâh. Gayet kısa... A'zamü'n-nâsi dereceten ez-zâkirûne'llâh.

Gayet kısa...

"Râmûzü'l-ehâdis'in 74. sayfasının 13. hadîs-i şerîfi." diye de arkasına yazarlar."Râmûzü'l-ehâdis'in 74. sayfasının 13. hadîs-i şerîfi." diye de arkasına yazarlar. Güzel de istifini yaparlar. Hat sanatının inceliklerine uygun, güzel bir levha olur. Güzel de istifini yaparlar. Hat sanatının inceliklerine uygun, güzel bir levha olur.

 Bir hattat kardeşim senelerce önce benden talep etmişti; Bir hattat kardeşim senelerce önce benden talep etmişti;

"Hocam! Levha haline getirilebilecek güzel sözleri biriktirip"Hocam! Levha haline getirilebilecek güzel sözleri biriktirip bize bildirirseniz memnun oluruz." demişti. bize bildirirseniz memnun oluruz." demişti.

İşte buyurun, iki tane hadîs-i şerîf! Ne kadar güzel: İşte buyurun, iki tane hadîs-i şerîf! Ne kadar güzel:

 İ'tikâfü aşrin fî Ramazân ke-hacceteyni ve umreteyn. Yarım satır... İ'tikâfü aşrin fî Ramazân ke-hacceteyni ve umreteyn.

Yarım satır...

A'zamü'n-nâsi dereceten ez-zâkirûne'llâh. Üçte bir satır... A'zamü'n-nâsi dereceten ez-zâkirûne'llâh.

Üçte bir satır...

Gayet güzel! Bir de bu istif edildi mi, daha güzel, küçük olur.Gayet güzel! Bir de bu istif edildi mi, daha güzel, küçük olur. Ne kadar güzel bir levha! Duvarda durur. Bakan; "Bu ne demek?" diye sorduğu zaman; Ne kadar güzel bir levha! Duvarda durur. Bakan;

"Bu ne demek?" diye sorduğu zaman;

"Bunun mânası şuymuş. Es'ad Hoca söylemişti, hadîs-i şerîfmiş." derken o da onu öğrenir;"Bunun mânası şuymuş. Es'ad Hoca söylemişti, hadîs-i şerîfmiş." derken o da onu öğrenir; Allah, lâ ilâhe illallah, sübhânallah, estağfirullah, hasbünallah demeye başlar.Allah, lâ ilâhe illallah, sübhânallah, estağfirullah, hasbünallah demeye başlar. İmanı kuvvetlenir, nefsini yener, iyi ve güzel ahlâklı bir insan olur. İmanı kuvvetlenir, nefsini yener, iyi ve güzel ahlâklı bir insan olur.

Peygamber Efendimiz; Peygamber Efendimiz;

 İ'dilû beyne evlâdiküm fi'n-nihal kemâ tuhibbûne en ya'dilû beyneküm bi'l-birri ve'l-lutfi. İ'dilû beyne evlâdiküm fi'n-nihal kemâ tuhibbûne en ya'dilû beyneküm bi'l-birri ve'l-lutfi.

Nu'mân b. Beşîr radıyallahu anh'ten Beyhakî, Taberânî rivayet etmiş, başka kaynaklarda da var. Nu'mân b. Beşîr radıyallahu anh'ten Beyhakî, Taberânî rivayet etmiş, başka kaynaklarda da var.

 Bu hadîs-i şerîf ebeveynin (anne-babanın) çocuklarına adaletle, eşit,Bu hadîs-i şerîf ebeveynin (anne-babanın) çocuklarına adaletle, eşit, hepsine aynı muamele etmesiyle ilgili bir tavsiye... hepsine aynı muamele etmesiyle ilgili bir tavsiye...

Peygamber Efendimiz buyurmuş ki: Peygamber Efendimiz buyurmuş ki:

 İ'dilû. "Adalet ediniz, hakkaniyetli davranınız, eşit davranınız."İ'dilû. "Adalet ediniz, hakkaniyetli davranınız, eşit davranınız." Beyne evlâdiküm. "Evlatlarınızın arasında..." Beyne evlâdiküm. "Evlatlarınızın arasında..."

 "Ben şunu daha çok seviyorum. Bu biraz haylaz, onu sevmiyorum. Şuna çok vereyim, buna az vereyim..." "Ben şunu daha çok seviyorum. Bu biraz haylaz, onu sevmiyorum. Şuna çok vereyim, buna az vereyim..."

 Öyle şey yok! Hangi konuda? Fi'n-nihal. Noktasız ha ile.Öyle şey yok!

Hangi konuda?

Fi'n-nihal. Noktasız ha ile. Hediye, atıyye, bağış, ikram; annenin, babanın evlatlarına vereceği şey neyse... Hediye, atıyye, bağış, ikram; annenin, babanın evlatlarına vereceği şey neyse...

Birisine bir tarla verdi mi, ötekisine de verecek; birisine bir şey verdi mi, ona da verecek. Birisine bir tarla verdi mi, ötekisine de verecek; birisine bir şey verdi mi, ona da verecek.

"Bir şey vereceğiniz zaman evlatlarınızın arasında adalet yapınız." "Bir şey vereceğiniz zaman evlatlarınızın arasında adalet yapınız."

 Kemâ tuhibbûne. "Sizin sevdiğiniz, istediğiniz nedir?"Kemâ tuhibbûne. "Sizin sevdiğiniz, istediğiniz nedir?" En ya'dilû beyneküm. "Sizle onların arasındaki muamelede,En ya'dilû beyneküm. "Sizle onların arasındaki muamelede, onların adaletle hareket etmesini istemez misiniz, sevmez misiniz?" onların adaletle hareket etmesini istemez misiniz, sevmez misiniz?"

Sizinle onlar arasındaki muamelelerde, onların insaflı, eşit hakkaniyetli,Sizinle onlar arasındaki muamelelerde, onların insaflı, eşit hakkaniyetli, adaletli davranmalarını sevdiğiniz gibi siz de evlatlarınıza ikramı yaparkenadaletli davranmalarını sevdiğiniz gibi siz de evlatlarınıza ikramı yaparken eşitlikle, adaletle davranın, hepsine aynı verin. eşitlikle, adaletle davranın, hepsine aynı verin.

Kemâ tuhibbûne en ya'dilû beyneküm bi'l-birri ve'l-lutf. Kemâ tuhibbûne en ya'dilû beyneküm bi'l-birri ve'l-lutf.

Birr, özellikle "iyilik" demek ama evladın anne-babaya saygılı davranması,Birr, özellikle "iyilik" demek ama evladın anne-babaya saygılı davranması, iyi evlatlık yapması mânasına kullanılıyor. Lütuf da lütfetmek, ikramda bulunmak demek... iyi evlatlık yapması mânasına kullanılıyor. Lütuf da lütfetmek, ikramda bulunmak demek...

Ana-baba, itaatinde, lütuf ve ikram muamelesinde evladının böyle davranmasını istemez mi? Ana-baba, itaatinde, lütuf ve ikram muamelesinde evladının böyle davranmasını istemez mi?

İster. Âsî olmasını istemez, itaatli olmasını ister.İster.

Âsî olmasını istemez, itaatli olmasını ister. Saygısız olmasını istemez, saygılı olmasını ister. İlgisiz olmasını istemez, ilgili olmasını ister.Saygısız olmasını istemez, saygılı olmasını ister. İlgisiz olmasını istemez, ilgili olmasını ister. Bırakıp gitmesini istemez, gelip hizmet etmesini ister... Bırakıp gitmesini istemez, gelip hizmet etmesini ister...

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz; "Onların itaatli olmasını, anne babasına karşı mükrim,Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz; "Onların itaatli olmasını, anne babasına karşı mükrim, ikramcı, lütufcu olmasını istediğiniz gibi siz de onlara eşit davranınız." diyor. ikramcı, lütufcu olmasını istediğiniz gibi siz de onlara eşit davranınız." diyor.

 Mekke-i Mükerreme'de Hanefî fıkhını okutanMekke-i Mükerreme'de Hanefî fıkhını okutan Mısırlı, Ebu's-Sünne isimli çok büyük bir profesör, alim vardı. Mısırlı, Ebu's-Sünne isimli çok büyük bir profesör, alim vardı. Çok sevimli, mübarek bir insan; Allah ömür versin.Çok sevimli, mübarek bir insan; Allah ömür versin. (Araplar; "Hayyâhullah, hayyâkellah." derler.) Onu ziyarete gitmiştik.(Araplar; "Hayyâhullah, hayyâkellah." derler.) Onu ziyarete gitmiştik. İslâm hukukunda mirasın taksimine göre, erkeğe iki hisse, kıza bir hisse veya erkeğe bir veriliyorsa,İslâm hukukunda mirasın taksimine göre, erkeğe iki hisse, kıza bir hisse veya erkeğe bir veriliyorsa, kıza onun yarısı kadar veyahut kıza bir veriliyorsa erkeğe onun iki misli veriliyor.kıza onun yarısı kadar veyahut kıza bir veriliyorsa erkeğe onun iki misli veriliyor. Allah'ın emri, Kur'ân-ı Kerîm'de yazılı olan böyle; Allah'ın emri, Kur'ân-ı Kerîm'de yazılı olan böyle;

Yûsîkümu'llâhu fî evlâdiküm li'z-zekeri mislü hazzi'l-ünseyeyn. Mirasın taksiminde böyle... Yûsîkümu'llâhu fî evlâdiküm li'z-zekeri mislü hazzi'l-ünseyeyn.

Mirasın taksiminde böyle...

 Ebu's-Sünne hocaefendiye sohbette soru olsun diye; Ebu's-Sünne hocaefendiye sohbette soru olsun diye;

 "Hayatlarındaki durumlarda da mı böyle olacak?" dedim. "Hayatlarındaki durumlarda da mı böyle olacak?" dedim.

 "Evet! Sağlığında da, kızına verdiğiyle oğluna verdiği arasında nispet, gene bu mirastaki"Evet! Sağlığında da, kızına verdiğiyle oğluna verdiği arasında nispet, gene bu mirastaki nispet gibi olacak." diye cevap vermişti. Ben de böyle duraksayınca; nispet gibi olacak." diye cevap vermişti. Ben de böyle duraksayınca;

 "Ne o, razı olmadın mı?" diye sordu; "Ne o, razı olmadın mı?" diye sordu;

"Estağfirullah! Allah'ın hükmüne razı olmamak diye bir şey yok."Estağfirullah! Allah'ın hükmüne razı olmamak diye bir şey yok. Öğrenmek, bilgi almak için sormuştum." dedim. Öğrenmek, bilgi almak için sormuştum." dedim.

 O, adalet oluyor. Çünkü İslâm, ailenin sorumluluğunu erkeğe vermiştir, eşit paylaşmamıştır.O, adalet oluyor. Çünkü İslâm, ailenin sorumluluğunu erkeğe vermiştir, eşit paylaşmamıştır. Ailede yönetim ve kazanç sorumluluğu erkektedir. Yük onun üstünde ağırdır.Ailede yönetim ve kazanç sorumluluğu erkektedir. Yük onun üstünde ağırdır. O kazanacak, o yedirecek, o giydirecek, o barındıracak... O kazanacak, o yedirecek, o giydirecek, o barındıracak...

Yedirme, içirme, giydirme, barındırma, terbiye erkeğin omuzunda görev olduğu içinYedirme, içirme, giydirme, barındırma, terbiye erkeğin omuzunda görev olduğu için Cenâb-ı Hak maaşını ona göre daha fazla veriyor.Cenâb-ı Hak maaşını ona göre daha fazla veriyor. Kız evlendiği yerde, kocası sorumlu olduğundan,Kız evlendiği yerde, kocası sorumlu olduğundan, bunlarla yükümlü olmadığından ona yarım vermenin hikmeti bu olmalı. bunlarla yükümlü olmadığından ona yarım vermenin hikmeti bu olmalı.

Cenâb-ı Hakk'ın emri... Ölçü böyle olacak. Adalet ölçüsü nedir? Cenâb-ı Hakk'ın emri... Ölçü böyle olacak.

Adalet ölçüsü nedir?

Allah'ın emirleridir. Allah neyi emretmişse adaletli olan odur. "Aaa, bu haksızlık!" Allah'ın emirleridir. Allah neyi emretmişse adaletli olan odur.

"Aaa, bu haksızlık!"

 Olmaz! Allah ve Resûlü haksızlık etmez. Haksızlık saymak yanlış bir düşünce olur.Olmaz! Allah ve Resûlü haksızlık etmez. Haksızlık saymak yanlış bir düşünce olur. Hatta insanı dinden, imandan çıkartır, yanlış noktalara götürür.Hatta insanı dinden, imandan çıkartır, yanlış noktalara götürür. Allah'ın hükmüne razı olmak İslâm'dır. Allah'ın hükmünü icrâ etmek adalettir. Allah'ın hükmüne razı olmak İslâm'dır. Allah'ın hükmünü icrâ etmek adalettir.

"Efendim! Bu hırsız, bu katil ama bunu affedelim, bağışlayalım..." "Efendim! Bu hırsız, bu katil ama bunu affedelim, bağışlayalım..."

 Öyle şey olmaz; suçlu cezasını çeker! İslâm öyledir.Öyle şey olmaz; suçlu cezasını çeker! İslâm öyledir. Peygamber Efendimiz; "Kızım Fâtıma hata etse onu cezalandırırım." diyor. Peygamber Efendimiz; "Kızım Fâtıma hata etse onu cezalandırırım." diyor.

İslâm'da adalet ve adalete riâyet o kadar önemli! İslâm'da adalet ve adalete riâyet o kadar önemli!

"Babanızın, ananızın, yakınlarınızın, akrabanızın aleyhine bile olsa,"Babanızın, ananızın, yakınlarınızın, akrabanızın aleyhine bile olsa, onların menfaatleri zedelenecek bile olsa hakkaniyetten, adaletten ayrılmayın." diye Kur'an emrediyor. onların menfaatleri zedelenecek bile olsa hakkaniyetten, adaletten ayrılmayın." diye Kur'an emrediyor.

 Hakkaniyete riâyet etmek lazım. Hakkaniyete riâyet etmek lazım.

Hâkim, Müstedrek'inde Hz. Âişe-i Sıddıka validemizden rivayet etmiş. Peygamber Efendimiz buyuruyor ki. Hâkim, Müstedrek'inde Hz. Âişe-i Sıddıka validemizden rivayet etmiş. Peygamber Efendimiz buyuruyor ki.

 A'zâmü'n-nâsi hakkan ale'l-mer'eti zevcühâ ve a'zamü'n-nâsi hakkan ale'r-racüli ümmühû. A'zâmü'n-nâsi hakkan ale'l-mer'eti zevcühâ ve a'zamü'n-nâsi hakkan ale'r-racüli ümmühû.

Sadaka Resûlullah, fîmâ kâl ev kemâ kâl. Sadaka Resûlullah, fîmâ kâl ev kemâ kâl.

A'zâmü'n-nâs. "İnsanların en büyüğü..." A'zâmü'n-nâs. "İnsanların en büyüğü..."

Ne cihetten? Hakkan. "Hak cihetinden, haklı olmak bakımından insanların en büyüğü." Kim? Ne cihetten?

Hakkan. "Hak cihetinden, haklı olmak bakımından insanların en büyüğü."

Kim?

Ale'l-mer'eti. "Kadının üzerinde hakkı olması bakımından insanların en önde geleni, en büyüğü..." Ale'l-mer'eti. "Kadının üzerinde hakkı olması bakımından insanların en önde geleni, en büyüğü..."

Kimdir? Zevcühâ. "Kocası..." Kimdir?

Zevcühâ. "Kocası..."

 Bir kadın evlendi. Anası, babası sağ; kardeşleri var. Bu kadının üzerinde hakkı en büyük olan kim? Bir kadın evlendi. Anası, babası sağ; kardeşleri var. Bu kadının üzerinde hakkı en büyük olan kim?

Kocası!.. "Babası var..." Ama evlendirdi. Artık yuva kurdu.Kocası!..

"Babası var..."

Ama evlendirdi. Artık yuva kurdu. Babası değil kocasıyla hayat arkadaşlığı kurdu, refîka-yı hayâtı oldu.Babası değil kocasıyla hayat arkadaşlığı kurdu, refîka-yı hayâtı oldu. Kocasının emrinde olacak. İslâm böyle söylüyor: Kocasının emrinde olacak. İslâm böyle söylüyor:

"Kadın üzerinde en büyük hakkı olan insan kocasıdır." Zevcühâ. "Eşi, kocasıdır." "Kadın üzerinde en büyük hakkı olan insan kocasıdır."

Zevcühâ. "Eşi, kocasıdır."

Rabbimiz kuralı böyle koymuş.Rabbimiz kuralı böyle koymuş. Tabii yuvanın selâmeti, sıhhatle yürümesi ve yuvanın mahremiyeti bakımından...Tabii yuvanın selâmeti, sıhhatle yürümesi ve yuvanın mahremiyeti bakımından... Baba kızına kocası kadar mahrem değil. En mahremi kocasıdır.Baba kızına kocası kadar mahrem değil. En mahremi kocasıdır. Hastalandıkları zaman birbirlerine onlar bakacaklar.Hastalandıkları zaman birbirlerine onlar bakacaklar. Bir yastığa baş koyuyorlar, bir yatakta yatıyorlar.Bir yastığa baş koyuyorlar, bir yatakta yatıyorlar. Yaralansa yarasını, pansumanını, tedavisini, temizlenmesini o yapıyor...Yaralansa yarasını, pansumanını, tedavisini, temizlenmesini o yapıyor... Kadının üzerinde en büyük hak sahibi kocasıdır. Bundan ne anlaşılıyor? Kadının üzerinde en büyük hak sahibi kocasıdır.

Bundan ne anlaşılıyor?

Kadın itaat edecek, sözünü dinleyecek, sözünden dışarı çıkmayacak, anlaşılıyor.Kadın itaat edecek, sözünü dinleyecek, sözünden dışarı çıkmayacak, anlaşılıyor. Bir de tabii kadına bakıyor, koruyor, rahat ettiriyor;Bir de tabii kadına bakıyor, koruyor, rahat ettiriyor; sultanlar gibi evinde tutuyor, çalıştırmıyor, zahmete sokmuyor... Elbette hakkı oluyor.sultanlar gibi evinde tutuyor, çalıştırmıyor, zahmete sokmuyor... Elbette hakkı oluyor. Çünkü kazanmak mecburiyeti erkeğin boynunda... Çünkü kazanmak mecburiyeti erkeğin boynunda...

Başka hadîs-i şerîflerde geçiyor, duyunca birçoğumuz şaşıracağız.Başka hadîs-i şerîflerde geçiyor, duyunca birçoğumuz şaşıracağız. Hepimiz günün şartlarına göre bunu yapıyoruz. Peygamber Efendimiz diyor ki; Hepimiz günün şartlarına göre bunu yapıyoruz. Peygamber Efendimiz diyor ki;

"Adama dükkânında karısının yardımcı olması kıyamet alametidir, âhirzaman alametidir." "Adama dükkânında karısının yardımcı olması kıyamet alametidir, âhirzaman alametidir."

 Eskiden tamamen adam çalışırdı, hanımı hiç iş hayatına gitmezdi, mecbur etmezdi.Eskiden tamamen adam çalışırdı, hanımı hiç iş hayatına gitmezdi, mecbur etmezdi. Ama şimdi, "Geçim zor." deniliyor, efendi de hanım da çalışıyor.Ama şimdi, "Geçim zor." deniliyor, efendi de hanım da çalışıyor. İkisi de sabahleyin çıkıyorlar; birisi bir iş yerine, ötekisi de öbür iş yerine gidiyor.İkisi de sabahleyin çıkıyorlar; birisi bir iş yerine, ötekisi de öbür iş yerine gidiyor. Akşam beraber geliyorlar. Ev buz gibi, yemek yok... Hanım da erkek de mutfağa giriyor.Akşam beraber geliyorlar. Ev buz gibi, yemek yok... Hanım da erkek de mutfağa giriyor. İkisi önlükleri takıyorlar; birisi salata yapıyor, ötekisi bilmem ne yapıyor... Alelacele, pür-telâş... İkisi önlükleri takıyorlar; birisi salata yapıyor, ötekisi bilmem ne yapıyor... Alelacele, pür-telâş...

Çocukları olunca, çocuklara bakamıyorlar. Birisi oraya gidiyor, birisi öbür tarafa...Çocukları olunca, çocuklara bakamıyorlar. Birisi oraya gidiyor, birisi öbür tarafa... Dadı tutuyorlar vs... Bunun misallerini çok gördüm. Evde birçok iş aksıyor. Dadı tutuyorlar vs... Bunun misallerini çok gördüm. Evde birçok iş aksıyor.

 Bizim fakültede oturuyorduk. Bir arkadaş, konuşurken; Bizim fakültede oturuyorduk. Bir arkadaş, konuşurken;

 "Kadının mutlaka çalışması lazım." dedi. Ben de dedim ki; "Kadının mutlaka çalışması lazım." dedi. Ben de dedim ki;

 "Aziz kardeşim! Kadın çalışmıyor mu? Kadının evde evin işlerine bakması, çocuğa bakması bir iş değil mi?"Aziz kardeşim! Kadın çalışmıyor mu? Kadının evde evin işlerine bakması, çocuğa bakması bir iş değil mi? Çocuk bakımı başlı başına bir iş değil mi? Eve bakmak, evi temizlemek, yemeği yapmak...Çocuk bakımı başlı başına bir iş değil mi? Eve bakmak, evi temizlemek, yemeği yapmak... Evin de bir sürü işi var. Üç tane, dört tane insanın yapacağı iş var... Onlar iş değil mi?" Evin de bir sürü işi var. Üç tane, dört tane insanın yapacağı iş var... Onlar iş değil mi?"

Onlar güzel olmuyor. Onların yapılması için dadı tutuluyor, hizmetçi tutuluyor...Onlar güzel olmuyor. Onların yapılması için dadı tutuluyor, hizmetçi tutuluyor... O zaman gene değişen bir şey yok.O zaman gene değişen bir şey yok. Sadece kadın dışarıda çalışmış, başkasının hizmetinde olmuş oluyor. Öteki türlü evin içinde... Sadece kadın dışarıda çalışmış, başkasının hizmetinde olmuş oluyor. Öteki türlü evin içinde...

Geçimde sıkıntı varsa, benim görüşüme göre evde üretim mümkün.Geçimde sıkıntı varsa, benim görüşüme göre evde üretim mümkün. Ben üretimsiz kalmalarını, tüketici olmalarını tasvip etmiyorum. Hanımlarımız zaten üreticidir.Ben üretimsiz kalmalarını, tüketici olmalarını tasvip etmiyorum. Hanımlarımız zaten üreticidir. Eskiden beri köyde olsun, kentte olsun hanımlar çok çalışırlar. Eskiden beri köyde olsun, kentte olsun hanımlar çok çalışırlar. Hem ev işlerini yaparlar, hem tarlada, bağda, bahçede çalışırlar,Hem ev işlerini yaparlar, hem tarlada, bağda, bahçede çalışırlar, hem de dokuma, örme vs. işleri yaparlar. Birçok işleri yaparlar.hem de dokuma, örme vs. işleri yaparlar. Birçok işleri yaparlar. Erkeklerden üç-dört kat daha fazla çalışırlar ve yıpranırlar. Erkeklerden üç-dört kat daha fazla çalışırlar ve yıpranırlar.

Son zamanlarda bu işler değişe değişe...Son zamanlarda bu işler değişe değişe... Erkek vazifesini tam yapmadığı için bu sefer kadın ona yardımcı olmaya başlıyor, dengeler bozuluyor.Erkek vazifesini tam yapmadığı için bu sefer kadın ona yardımcı olmaya başlıyor, dengeler bozuluyor. Kadın da evden çıkınca, evin düzeni bozuluyor; sonunda başka şeyler oluyor. Kadın da evden çıkınca, evin düzeni bozuluyor; sonunda başka şeyler oluyor.

Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfte onu kıyamet alameti olarak söylemiş: Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfte onu kıyamet alameti olarak söylemiş:

 A'zâmü'n-nâsi hakkan ale'l-mer'eti zevcühâ. "Kadın üzerinde en büyük hak sahibi olan kişi kocasıdır." A'zâmü'n-nâsi hakkan ale'l-mer'eti zevcühâ. "Kadın üzerinde en büyük hak sahibi olan kişi kocasıdır."

Bu bir! Noktalı virgül... Hadîs-i şerîfin devamında ne geçiyor? Bu bir! Noktalı virgül...

Hadîs-i şerîfin devamında ne geçiyor?

 Ve a'zamü'n-nâsi hakkan ale'r-racüli. Bu sefer adam üzerinde... Ve a'zamü'n-nâsi hakkan ale'r-racüli.

Bu sefer adam üzerinde...

"Adam üzerinde en büyük hak sahibi kişi kimdir?" "Adam üzerinde en büyük hak sahibi kişi kimdir?"

Ötekisinde kadın üzerindeydi... Kadın üzerinde en büyük hak sahibi kocasıydı. Ötekisinde kadın üzerindeydi... Kadın üzerinde en büyük hak sahibi kocasıydı.

Adam üzerinde en büyük hak sahibi kim? Ümmühû. "Anası!" Adam üzerinde en büyük hak sahibi kim?

Ümmühû. "Anası!"

Racül diyor, çocuk demiyor, veled demiyor. Racül diyor, çocuk demiyor, veled demiyor.

"Adam üzerinde en büyük hak sahibi anası." diyor. "Adam üzerinde en büyük hak sahibi anası." diyor.

Bu da birçok sorunu çözer.Bu da birçok sorunu çözer. Birçok aile sorununda bu ana ölçü olursa, herkes bunu bilirse Birçok aile sorununda bu ana ölçü olursa, herkes bunu bilirse Peygamber Efendimiz'in böyle söylediğini hatırında tutarsa;Peygamber Efendimiz'in böyle söylediğini hatırında tutarsa; o zaman kaynana-gelin zırıltısı, dırıltısı, kavgası, ihtilâfı olmaz.o zaman kaynana-gelin zırıltısı, dırıltısı, kavgası, ihtilâfı olmaz. Adamın da başı sıkışmaz, daralmaz. Neyi ne yapacağını adam da gayet iyi bilir. Adamın da başı sıkışmaz, daralmaz. Neyi ne yapacağını adam da gayet iyi bilir.

 "Adam üzerinde en büyük hak sahibi anasıdır." Anasının hakkı çiğnenmeyecek! "Adam üzerinde en büyük hak sahibi anasıdır."

Anasının hakkı çiğnenmeyecek!

"Karısı ne olacak şimdi?" Bir zaman gelecek karısı da birisinin anası olacak."Karısı ne olacak şimdi?"

Bir zaman gelecek karısı da birisinin anası olacak. O da onu düşünmeli.O da onu düşünmeli. "Ben evde kaynana istemiyorum." diyorlar ama bir zaman gelecek kendisi de kaynana olacak."Ben evde kaynana istemiyorum." diyorlar ama bir zaman gelecek kendisi de kaynana olacak. Kendisi de aynı duruma düşebiliyor. Kendisi de aynı duruma düşebiliyor.

Muhabbet olması lazım! İslâm muhabbeti, sevgiyi, saygıyı emrediyor. Muhabbet olması lazım! İslâm muhabbeti, sevgiyi, saygıyı emrediyor.

Bu da levhalık sözlerden, hadislerden birisi... Bu da levhalık sözlerden, hadislerden birisi...

 Eğer annelerimiz babalarımız sağsa; Allah sağlık, âfiyet, sıhhat, huzur versin.Eğer annelerimiz babalarımız sağsa; Allah sağlık, âfiyet, sıhhat, huzur versin. Allah uzun zaman yaşatsın, ömür versin, başımızdan eksik etmesin.Allah uzun zaman yaşatsın, ömür versin, başımızdan eksik etmesin. Onların duasını kazanmayı bize nasip etsin. Onların duasını kazanmayı bize nasip etsin.

İnsanın anasının babasının sağ olması çok güzel, çok önemli bir şey...İnsanın anasının babasının sağ olması çok güzel, çok önemli bir şey... Onun için Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfinde; Onun için Peygamber Efendimiz bir hadîs-i şerîfinde;

"Anasının babasının sağlığına yetişip de bir adamı anası babası cennete sokamamışsa"Anasının babasının sağlığına yetişip de bir adamı anası babası cennete sokamamışsa onun burnu yerde sürtsün, o adama yazıklar olsun!" diyor. onun burnu yerde sürtsün, o adama yazıklar olsun!" diyor.

Anasına babasına hizmet edecekti, duasını alacaktı;Anasına babasına hizmet edecekti, duasını alacaktı; Allah da ana-babasının duasıyla onu cennete sokacaktı. Allah da ana-babasının duasıyla onu cennete sokacaktı.

"Öyle yapamamış, yazıklar olsun!" mânasına geliyor. "Öyle yapamamış, yazıklar olsun!" mânasına geliyor.

Onun için anneler babalar başımızın tâcıdır; kıymetini bilelim, onlara güzel hizmet edelim.Onun için anneler babalar başımızın tâcıdır; kıymetini bilelim, onlara güzel hizmet edelim. Dengeleri güzel kuralım; aile içinde birisinin hatırına, keyfine ötekisini incitmeyelim.Dengeleri güzel kuralım; aile içinde birisinin hatırına, keyfine ötekisini incitmeyelim. Aile huzuruna ait ölçüleri bilelim, davranışlarımızı ona göre yapalım. Aile huzuruna ait ölçüleri bilelim, davranışlarımızı ona göre yapalım.

 İnşaallah kimseyi incitmemişizdir.İnşaallah kimseyi incitmemişizdir. İnşaallah herkes; "Aaa, ben bunun böyle olduğunu bilmiyordum." deyip, "Madem böyleymiş,İnşaallah herkes; "Aaa, ben bunun böyle olduğunu bilmiyordum." deyip, "Madem böyleymiş, o halde Resûlullah Efendimiz'in tavsiyesine uyayım!" diye düşünür... o halde Resûlullah Efendimiz'in tavsiyesine uyayım!" diye düşünür...

Herkes kendi haddini de hakkını da, vazifesini de ödevini de bilir;Herkes kendi haddini de hakkını da, vazifesini de ödevini de bilir; ona göre hareket eder, sevapları kazanır.ona göre hareket eder, sevapları kazanır. Hem dünyada huzurlu olurlar hem âhirette cennete girerler, iki cihan saadetine nâil olurlar. Hem dünyada huzurlu olurlar hem âhirette cennete girerler, iki cihan saadetine nâil olurlar.

 Cenâb-ı Hak bizi sevdiği kul eylesin.Cenâb-ı Hak bizi sevdiği kul eylesin. Sevdiği kul olarak yaşamayı, sevdiği işler yapmayı nasip eylesin.Sevdiği kul olarak yaşamayı, sevdiği işler yapmayı nasip eylesin. Özellikle dinimizi sağlam kaynaklarından yani Kur'ân-ı Kerîm'den ve hadîs-i şerîflerdenÖzellikle dinimizi sağlam kaynaklarından yani Kur'ân-ı Kerîm'den ve hadîs-i şerîflerden güzelce öğrenip bütün hayatımızı Kur'ân-ı Kerîm'in altın kurallarıyla,güzelce öğrenip bütün hayatımızı Kur'ân-ı Kerîm'in altın kurallarıyla, Peygamber Efendimiz'in inci tavsiyeleriyle düzenlemeyi nasip eylesin. Peygamber Efendimiz'in inci tavsiyeleriyle düzenlemeyi nasip eylesin.

Rabbimiz'in rızasını, Peygamber Efendimiz'in rızasını ve şefaatini kazanmayı nasip eylesin.Rabbimiz'in rızasını, Peygamber Efendimiz'in rızasını ve şefaatini kazanmayı nasip eylesin. Hem dünyada hem âhirette, her yönden başarılı eylesin. Cennetiyle cemâliyle müşerref eylesin. Hem dünyada hem âhirette, her yönden başarılı eylesin. Cennetiyle cemâliyle müşerref eylesin.

 Allah hepinizden razı olsun. Allah hepinizden razı olsun.

 es-Selamü aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtüh. es-Selamü aleyküm ve rahmetullahi ve berekâtüh.

Rahmet İklimi: Üç Aylar
Kısa ve Öz Sohbetler
Server Yayınları
Dinle Hata Bildir/Öneride Bulun Not Ekle
Konuşma Hakkında
Server Kürsü
Detaylı Arama
Namaz Vakitleri

22 Cemâziye'l-Âhir 1446

23 December 2024

İmsak
06:47
Güneş
08:20
Öğle
13:08
İkindi
15:26
Akşam
17:47
Yatsı
19:14
Kayıt Ol
Giriş Yap
Mehmed Zahid<br>KOTKU
Mehmed Zahid
KOTKU

Hakkında

Hadis Dersleri (MZK)

Cuma Sohbetleri (MZK)

Münebbihat Dersleri
Mahmud Es’ad<br>COŞAN
Mahmud Es’ad
COŞAN

Hakkında

MEC YÂD ve Belgeseller

Hadis Dersleri (MEC)

Cuma Sohbetleri (MEC)

Tefsir Dersleri

Tasavvuf Sohbetleri

Mübarek Gün ve Geceler

Gurbet Sohbetleri

Hac ve Umre

Aile Eğitim Kampı Konuşmaları

Anma Programları

Konferanslar

Sorular ve Cevaplar

Diğer Çeşitli Konuşmalar
Muharrem Nureddin<br>COŞAN
Muharrem Nureddin
COŞAN

Hakkında

Konuşmalar

Mübarek Gün ve Geceler

Önemli Mesajlar

Basın Bildirileri
Tüm Sohbetleri Listele
Kısa ve Öz Paylaşımlar
Tema 1
Tema 2
Açık Renk Modu
Koyu Renk Modu